 | تحليل راهبردي بيانيه سوئيس از منظر اثرگذاري بر صنعت نفت و گاز ايران |
| محمد صادق جوكار |
| بيانيه سوئيس (لوزان) در مورد توافقات ايران و 1+5 كه به تعبير فني‌تر فراتر از بيانيه مطبوعاتي بوده و مشتمل بر توافق بر عوامل اصلي مي‌باشد، به رغم ابهاماتي كه در برخي از موارد كليدي آن نظير «فرايندي بودن لغو يا تعليق و يا لغو يكجاي تحريم‌ها» وجود دارد، داراي اثراتي بر صنعت‌نفت ايران در كوتاه، ميان و بلندمدت خواهد بود. در اين گزارش تلاش شده كه اين اثرات در پرتو وضعيت ابهام‌آميز نگاه «پروسه‌اي و يا پروژه‌اي» به لغو و يا تعليق تحريم‌هاي اقتصادي ايران, بررسي و نيز مواردي كه ضرورتاً بايد در فرآيند تصميم‌گيري در مورد توافق نهايي به آن توجه شود, مورد توجه قرار گيرد. |
 |
 | تحليل تاثير بحران روسيه-اكراين بر بازار گازي اروپا |
| محمد صادق جوكار |
| با توجه به جايگاه استراتژيك انرژي و اهميت عرضه ايمن و كافي آن در تعيين جايگاه كشورها در سلسله مراتب قدرت جهاني، موضوع امنيت عرضه انرژي براي اتحاديه اروپا به دليل وابستگي شديد اين اتحاديه به واردات انرژي(عمدتاَ نفت و گاز طبيعي) داراي اهميت استراتژيك مي باشد. موضوعي كه منجر به تشديد نگرانيهاي امنيتي اتحاديه اروپا شده است، بي‌اعتمادي به روسيه (با توجه به بحران اكراين) به عنوان اصلي‌ترين عرضه‌كننده انرژي اين اتحاديه در استفاده از انرژي به عنوان يك ابزار سياسي است. مواردي نظير بحران گازي زمستان ٢٠٠٨(قطع گاز اكراين) سبب شد كه اتحاديه اروپا سعي كند در راهبردهاي كلان انرژي خود به متنوع‌سازي مسيرها و منابع عرضه انرژي خود در كاهش وابستگي به عرضه انرژي روسيه بپردازد. به رغم اين نگراني، روسيه در سالهاي ٢٠٠٩ و ٢٠١١ با افتتاح فازهاي ١ و ٢ خط لوله جريان شمالي به افزايش حضور گازي خود در اروپا پرداخته و سهم خود را از ٢٦درصد به ٣٤درصد افزايش داده است. علاوه بر اين سعي نموده كه سهم خود را با طرح خط لوله جريان جنوبي-در رقابت با ناباكو- افزايش دهد. اما به نظر مي رسد كه تشديد بحران اكراين٢٠١٤ و تلاش براي جداسازي و الحاق شبه‌جزيره كريمه و شرق اكراين به خاك خود، شاهد دوره اي از تنش در روابط روسيه و اتحاديه اروپا باشيم كه اثرات مهمي بر بازار گازي منطقه اي و جهاني خواهد گذاشت. اين نوشته به دنبال تحليل اثرات بحران اكراين از منظر تاثير بر بازار گاز منطقه اي و جهاني است. |
|
 | بررسي اقدامات احتمالي كنگره در نيل و اجراي توافق احتمالي هسته‌اي و نتايج آن |
| محمد صادق جوكار |
| در راستاي ماموريت‌هاي نهادهاي مطالعاتي در تحليل سناريوهاي مختلف محتمل از نتايج مذاكرات ايران و پنج بعلاوه يك و تحليل رفتار كشورهاي مختلف در مقابل توافق نهايي و مراحل اجرائي آن, در اين نوشته به تحليل اقدامات احتمالي كنگره ايالات‌متحده در زمينة مذاكرات هسته‌اي پرداخته شده است. پايه اصلي اين گزارش، تحليل‌هاي موسسه "رَند" از اين اقدامات و نتايج حاصل از تحليل محقق مي‌باشد. |
|
 | نقد و بررسي سند جديد‌الانتشار «استراتژي اتحاديه انرژي اروپايي» |
| محمد صادق جوكار |
| سند جديد كميسيون اروپا در زمينة تأسيس «اتحاديه انرژي اروپايي» براي توسعه همگرايي انرژي در اروپا با هدف «گذار به سوي ايجاد سيستم انرژي پايدارتر، رقابتي‌تر، ايمن‌تر و همگراتر اروپايي» در 30 ژانويه 2015 منتشر شد. مفاد اين سند در صورت تصويب در جلسه آتي شوراي اروپا، براي همه كشورهاي عضو لازم‌الاجرا خواهد بود. در اين نوشته ابتدا ابعاد و برنامه‌هاي اجرايي اين سند را بيان نموده و سپس با ارزيابي اثرات احتمالي آن بر منافع جمهوري اسلامي ايران مي‌پردازيم. |
|
 | ارزیابی قانون نظارت بر توافق هسته ای ایران |
| محمد صادق جوكار |
| بعد از مدتها جدال در مورد نحوه تأثيرگذاري كنگره آمريكا (كه در كنترل جمهوري‌خواهان است), بر مفاد توافق احتمالي هسته‌اي با ايران و چگونگي تعهدات ايران در اعتماد‌سازي و تعهدات ايالات متحده در لغو تحريم‌ها، سرانجام با ميانجي‌گري اعضاء دموكرات سنا تغييراتي در پيش‌نويس قانون بازبيني توافق هسته‌اي ايران اعمال شد و پيش‌نويسي مورد توافق كاخ‌سفيد و جمهوري‌خواهان قرار گرفت و با اجماع دو حزب در كميته روابط خارجي به تصويب رسيد. بر اساس اين توافق چنانچه اين قانون در مرحله تصويب نهايي در سنا تغييري نكند با وتوي رئيس جمهور روبرو نخواهد شد. |
|
 | تحليل تهاتر نفتي ايران و روسيه: ابعاد و پيامدها |
| محمد صادق جوكار |
| گزارشاتي از سوي برخي رسانه ها از اوايل ژانويه 2014 منتشر شده است كه ايران و روسيه درحال نيل به موافقت نهايي براي تهاتر 500 هزار بشكه نفت ايران با كالاهاي روسيه مي باشد. بنا به برخي تخمين‌ها، اين ارزش اين قرارداد مي تواند سالانه 20-15 ميليارد دلار باشد كه در مقابل آن كالاهاي روسي- بجز اقلام نظامي- به ايران ارسال گردد. از آنجا كه روسيه كشور صادركننده نفت مي باشد، بررسي چرايي برجسته شدن اين پيشنهاد روسيه در شرايط بحران روسيه و اكراين- كه تبديل به بحران روسيه و غرب شده است- موضوع اين نوشتار خواهد بود. بنابراين، سوالات گزارش عبارتند از |
|
 | بهره برداري از فاز سوم خط لوله گاز آسياي مركزي چين و اثرات آن بر منافع ايران |
| محمد صادق جوكار |
| در ماه ژوئن ٢٠١٤، پروژه انتقال گاز از شاخه سوم خط لوله گازي آسياي مركزي به چين(CACP )به بهره‌برداري رسيد. با بررسي اقدامات تركمنستان، مشاهده مي شود كه اين كشور در كمتر از ١٠ سال توانست با تغيير مسيرهاي صادراتي خود، از يك صادركننده عمده به روسيه به بزرگترين منبع عرضه گاز به چين تبديل شود. هرچند تركمنستان با موانعي در ايجاد تعادل بين حفظ حاكميت ملي بر منابع و ابزار‌هاي جذابيت‌بخشي توسعه آنها براي شركتهاي خارجي روبروست اما روابط اقتصادي گسترده و ويژه‌اي را با شركتهاي چيني در بر بخش‌هاي نفتي و غيرنفتي برقرار كرده است. به عنوان نمونه شركت چيني CNPC موفق شده است كه قرارداد مشاركت در توليد براي توسعه ميدان به "گالكنيش" را با اين كشور منعقد نمايد. روندهاي چندسال گذشته نشان مي‌دهد كه انرژي آسياي مركزي هم به لحاظ امنيتي و هم از نظر اقتصادي جايگاه برجسته‌اي در تأمين امنيت انرژي چين دارد, چرا كه چين در استراتژي امنيتي خود مسير خط‌لوله از خشكي را به مسيرهاي دريايي ترجيح مي‌دهد و نيز قيمت گاز اين خطوط‌لوله از قيمت گاز كه بايد بصورت LNG از طريق دريا وارد شود بسيار مناسب‌تر است. در اين گزارش به تحليل اين تحولات و اثرات آن بر منافع ايران در حوزه انرژي پرداخته شده است. |
|
 | جلب سرمايه گذاري كويت در بخش گاز طبيعي ايران، تامين امنيت عرضه گاز طبيعي كويت |
| محمد صادق جوكار |
| هدف اين گزارش، ارائه رهنمودهايي به وزارت نفت براي استفاده از فرصت بهبود روابط خارجي ايران و كويت (با توجه به سفر امير اين كشور به ايران) براي برنامه‌ريزي به منظور جلب سرمايه‌گذاري كويت در صنعت گاز ايران براي تامين تقاضاي گازي اين كشور از طريق خط‌لوله مي‌باشد. چنين تفاهمي ميتواند از يكسو كويت را از سرمايه‌گذاري در احداث تأسيسات ال‌ان‌جي و گازي‌سازي مجدد براي واردات گاز بي‌نياز كند و از سوي ديگر منجر به تامين سرمايه لازم ايران براي توسعه منابع گازي خود گردد. |
|
 | اثرات قذرت گيري داعش بر حوزه هاي انرژي عراق، منطقه و فرامنطقه اي |
| محمد صادق جوكار |
| پيشروي گروه داعش در شب 9 ژوئن 2014 به سوي شهر سني‌نشين موصل و اشغال آن با حدود 1300 نفر و تسلط كامل بر استان نينوا در شرايط فرار ارتش عراق و متعاقب آن پيشروي به سوي استانهاي ديالي و صلاح‌الدين، منجر به ايجاد نگرانيهاي امنيتي در سطح خاورميانه- و به تعبير ديويد كامرون در كل جهان- شده است. تلاش اين گروه براي تسلط بر شهرهاي بعقوبه، تلعفر، تكريت، كركوك، جلولا و سعيديه منجر به طرح اين سوال شده است كه « قدرت‌گيري داعش چه تاثيري بر امنيت انرژي در ابعاد داخلي عراق، منطقهاي و جهاني خواهد داشت؟» اما پيش‌از بررسي اين سوال بايد به اشاره‌اي كوتاه به ماهيت سياسي اين گروه و اهداف راهبردي حامي اصلي آن- عربستان سعودي- از طريق اين گروه پرداخته شود. |
|
 | كاهش قيمت نفت و سناريوهاي انفعال رفتاري عربستان سعودي |
| محمد صادق جوكار |
روند كاهش قيمت نفت به كمتر از 90 دلار سبب طرح اين سئوال شده است كه: با وجود اين كه اين قيمت عرضه‌كنندگان اوپك را با مشكل مواجه مي‌كند، چرا اعضاء اوپك (بجز ونزوئلا) در شرايط كاهش قيمت نفت، تشكيل جلسه اضطراري اوپك جهت جلوگيري از افت بيشتر قيمت‌ها را درخواست نكرده‌اند؟ و چرا عربستان كه در گذشته همواره در بين اعضاء اوپك بيشترين نقش را در تنظيم بازار داشته است نيز منفعلانه برخورد مي‌كند؟
براي پاسخ به اين سوال، ابتدا به بررسي متغيرهاي اثرگذار بر قيمت (عوامل بنيادي و غيربنيادي) پرداخته و سپس به بررسي سناريوهاي محتمل در مورد دلايل عدم تلاش عربستان در زمينه كاهش توليد براي جلوگيري از كاهش قيمت مي‌پردازيم. |
|
| آرشيو اطلاعات |